شب یلدا از گذشته تا کنون با قصه و افسانه هایی گره خورده است که طولانی ترین شب سال را برای مردم شیرین تر از همیشه می کند.
کرمانیها در ادبیات ایران به قصه خوانی و افسانه هایی شهرت دارند که از دل مردمان کویر بر می خیزد، مردم در شب یلدا نیز طبق افسانه ای قدیمی اعتقاد دارند فردی ثروتمندی که به قارون مشهور است، کاروانی از شتر به همراه دارد که روی آن ها هیزم گذاشته است، قارون که خود را به شکل مردی هیزم شکن در آورده است گرداگرد خانه ها می گردد و به اعضای خانه هایی که در سال قبل نیکوکار بوده اند هیزم هایی می دهد که صبح روز بعد تبدیل به طلا می شوند.
خوراکی های شب یلدای کرمانی ها
اوماچو، کلمپه، قوتو و کماچ در این شب سر سفره کرمانی ها است
کرمانی ها مطابق آنچه که سال ها توسط اجدادشان انجام می شده در شب یلدا در خانه بزرگ هر خانواده دور هم جمع می شوند، سفره ای از پته بر روی قالی کرمانی پهن می کنند و دور اتاق را پشتی های پته دوز قرار می دهند .در میانه سفره نیز ظرفی ازپسته، هنداونه، انارهای سیاه دانه روستاهای اطراف، کلمپه«شیرینی سنتی کرمان»، قهوه قوتو و تنقلات دیگر می گذارند.در این شب مردم آشی به نام «اوماچو» طبخ می کنند و برخی از خانواده ها نیز برای شام کله پاچه و آبگوشت های مختلف کرمانی صرف میکردند از ابتدای شب تا بامداد دور هم جمع می شوند و شاهنامه خوانی می کنند و قصه های قدیمی مردم کرمان را نقل می کنند.
در گذشته یکی از کارهایی که انجام می شد «چهاربیتو» خوانی بود همین طور فال نخود و حافظ خوانی هم انجام می شد و هنوز هم این رسوم انجام می شود.اصلی ترین میوه این شب هنداونه است که معمولا از مزارع جنوب کرمان تهیه می شود دلیل استفاده از این میوه هم این بود که مردم اعتقاد داشتند با سرد شدن بدن بعد از خوردن هندوانه و لرز گرفتن، بدن در مقابل گرمای_تابستان مقاوم می شود.
کرمانی ها از هنداونه ها راه راه استفاده می کردند و به این دلیل به این نوع هندوانه ها انباری می گفتند چون به سادگی می توانند آن ها را انبار و از خراب شدن میوه جلوگیری کنند و بهترین مکان برای نگهداری هنداونه نیز بادگیرها بوده است.