قطاب پسته، شیرینی محلی استان کرمان
قطاب (به انگلیسی: Qottab) نوعی شیرینی بسیار قدیمی و مشهور ایرانی است که بسته به روش پخت و مواد سازنده آن، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود.
به طور کلی شیرینی قطاب، از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول که قسمت خارجی آن را تشکیل می‌دهد، شامل لایه‌ای خمیری یا نانی است که بخش دوم یا همان مغزی آن را در برمی‌گیرد. لایه خمیری قطاب عموما از آرد، زرده تخم مرغ، روغن و شیر یا ماست تشکیل می‌شود. لایه داخلی یا مغزی آن نیز می‌تواند به طور کلی از پودر مغزها، پودر قند و پودر هل درست شود و در نهایت نیز قطاب‌های سرخ شده را در پودر قند (خاکه قند) می‌غلتانند. به طور کلی سه نوع شیرینی قطاب در ایران بسیار مشهور هستند.
اولین نوع آن قطاب یزدی است که مغزی آن را عموما پودر مغز بادام و پودر قند تشکیل می‌دهند.
نوع دوم قطاب، قطاب عسلی است که عسل پایه شیرین‌کننده آن را تشکیل می‌دهد.
نوع سوم قطاب، قطاب کرمانی است. همان طور که مردم هر شهر و دیاری، شیرینی و غذاهای خود را بر حسب مواد اولیه در دسترس و مطابق با شرایط آب و هوایی درست می‌کنند، مردم کرمان نیز از این قانون پیروی کرده‌اند. بنابراین انواع قطاب پسته ای و قطاب گردویی درست شد.
قطاب پسته ای
قطاب پسته ای یکی از شیرینی‌های اصیل و بسیار خوش‌طعم استان کرمان است. این شیرینی نه تنها از جنبه تاریخی بسیار مهم است؛ بلکه قند کم و خواص فراوان آن، موجب می‌شوند تا از جنبه سلامتی نیز شیرینی سالم و مقوی محسوب شود. شما می‌توانید با خیال راحت این شیرینی را بدون آن که نگران قند آن باشید، مصرف کنید و مطمئن باشید که طعم عالی پسته و هل دلتان را نخواهند زد.
تفاوت‌های بین قطاب یزدی و کرمانی
لایه بیرونی قطاب پسته ای مانند لایه بیرونی قطاب یزدی با مغزی متفاوت است.
مغزی قطاب پسته ای از پودر پسته، قند و هل درست می‌شود و رنگ سبز و طعمی عالی دارد. در حالی که مغزی قطاب یزدی از مغز بادام درست می‌شود.
تفاوت‌های قطاب‌ها تنها به مواد سازنده مغزی یا استان‌های سازنده آن‌ها ختم نمی‌شود. قطاب‌ها را عموما در حمامی از روغن سرخ می‌کنند؛ اما انواعی از آن‌ها را نیز می‌توان در فر پخت.
تفاوت دیگر آن‌ها در شکل ظاهری‌شان است. قطاب‌ها را عموما می‌توانید به دو شکل هلالی و گرد ببینید.
تاریخچه شیرینی قطاب به چه زمانی برمی‌گردد؟
همان طور که گفتیم؛ قطاب یکی از شیرینی‌های اصیل و بسیار قدیمی ایرانی است که حتی به ثبت ملی نیز رسیده است! به طور کلی پیشینه‌ای بسیار دقیق از این که این شیرینی دقیقا کی برای اولین بار پخته و مشهور شد وجود ندارد؛ اما بر اساس برخی از گمان‌ها و برخی مستندات گفته می‌شود تاریخچه آن از اواخر دوران قاجار شروع می‌شود. برخی معتقدند که تاریخچه پخت شیرینی قطاب، به دوران پیش از اسلام و حتی هخامنشیان بازمی‌گردد؛ اما بسیاری معتقدند که قطاب برای اولین بار در اواخر دوران قاجار، برای اولین بار پخته و مشهور شده است. اولین و معروف‌ترین تولیدکننده قطاب در ایران را می‌توان پدر قنادی ایران، یعنی حاج خلیفه معرفی کرد. وی از سال ۱۲۹۵ شمسی، بنگاه شیرینی‌پزی خود را در شهر یزد دایر کرد و به تولید انواع و اقسام شیرینی‌ها، از جمله قطاب پرداخت.
خواص شیرینی قطاب پسته ای چه هستند؟
شاید باور این که یک شیرینی تشریفاتی و مهمان‌پسند خاصیت داشته باشد، غیر قابل تصور به نظر برسد؛ اما بهتر است بدانید که این شیرینی به دلیل سادگی و البته تازگی مواد سازنده و مهم‌تر از همه، میزان قند مصرفی بسیار پایین، خواص بسیاری دارد. همان طور که گفتیم؛ مغزی قطاب پسته ای از موادی هم‌چون مغز پسته و پودر هل تشکیل شده که در ادامه به اختصار به توضیح برخی از خواص این دو می‌پردازیم.
خواص هل
خواص هل در قطاب
هل یکی از گیاهان بومی جنوب شرق آسیا است که به دلیل خواص دارویی خود، تاریخچه‌ای بلند و بالا در طب سنتی دارد. هل یکی از مشهورترین و خوش‌بوترین ادویه‌ها در سراسر جهان است که برخی از خواص آن به شرح زیر هستند.
هل را به عنوان یک ماده ضد سرطان کاملا طبیعی می‌توان معرفی کرد. استفاده از هل می‌تواند به تاخیر در ابتلا یا حتی درمان سرطان‌ها کمک بزرگی بکند.
هل موجب تحریک ترشح اسید صفراوی در معده می‌شود که این امر، عمل هضم را راحت‌تر می‌کند و هم‌چنین از بروز انواعی از بیماری‌های گوارشی مانند اسهال، رفلکس اسید، سوزش سر دل و… جلوگیری می‌کند.
هل حاوی میزان زیادی مواد آنتی اکسیدانی و فیبر است که همین مواد می‌توانند در کاهش سطح کلسترول و فشار خون و به طور کلی، افزایش سلامت قلب، بسیار مفید باشند.
استفاده از هل می‌تواند به درمان افسردگی کمک کند.
هل می‌تواند با افزایش گردش خون در شش‌ها، با علائم بیماری‌هایی مانند آسم، خس خس، سرفه، نفس تنگی و… مبارزه کند.
هل علاوه بر این که در درمان بوی بدن دهان موثر است، می‌تواند به جلوگیری از پوسیدگی دندان نیز کمک کند.
استفاده از هل می‌تواند در درمان کم اشتهایی نیز موثر باشد.
خواص پسته
خواص پسته در قطاب
از آن جایی که بیش‌تر حجم مغزی قطاب پسته ای را پسته تشکیل می‌دهد، خواص پسته می‌توانند تاثیر زیادی بر خواص نهایی این شیرینی بگذارند. برخی از خواص بی‌شمار مغز پسته، به شرح زیر هستند.
مغز پسته حاوی میزان زیادی مواد آنتی اکسیدانی است. این مواد می‌توانند در مبارزه با رادیکال‌های آزاد و حتی انواع بیماری‌های سرطانی نیز بسیار موثر باشند.
یکی از مشهورترین خواص پسته، کاهش کلسترول بد (LDL) خون است. استفاده از پسته، یکی از راه‌های تضمین سلامت قلب و عروق است.
پسته حاوی میزان زیادی پروتئین و البته فیبرهای رژیمی است. این ترکیبات در تامین مواد ضروری بدن و حتی کاهش وزن، به شما کمک بسیار بزرگی می‌کنند.
پسته حاوی میزان زیادی ویتامین، مانند ویتامین E، A، B1، B3 و… است.
آهن موجود در مغز پسته، احتمال ابتلا به بیماری کم خونی را در بدن کاهش می‌دهد.
پسته حاوی ویتامین B6 است. این ویتامین می‌تواند نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت سیستم عصبی داشته باشد.
استفاده از مغز پسته می‌تواند با بهبود وضعیت سیستم ایمنی بدن، در کاهش ابتلا به انواع عفونت‌ها و بیماری‌های سرطانی موثر باشد.
مغز پسته علاوه بر تقویت وضعیت داخلی بدن، می‌تواند در سلامت و زیبایی بیرون از بدن نیز موثر باشد. پسته می‌تواند موجب افزایش رشد، سلامتی، درخشندگی و نرمی مو شود. هم‌چنین می‌تواند باعث روشنی، رفع چین و چروک و لکه‌های پوستی شود.
