جیرفت بهشت باستانی

جیرفت بهشت باستانی

۶ فروردین ۱۴۰۲، ۸:۱۹

جیرفت در جنوب کرمان در سطح کشوری به همراه شهر راین در شهرستان کرمان به عنوان مقاصد مکمل و جایگزین گردشگران نوروزی انتخاب شده اند؛ شهرهایی که داشته هایشان بسیارند و متنوع.

 جیرفت نیز با قدمت تمدنی چند هزار ساله و انواع نعمت های خدادادی، حرف های بسیاری برای گفتن در حوزه های مختلف دارد و حوزه میراث فرهنگی و گردشگری این خطه از داشته های غنی و جذابی برخوردار است که ارزش سفر به جیرفت را دو چندان می کند.

درواقع پس از بهبود شرایط همه گیری کرونا در ۲ سال گذشته و تاثیر منفی آن بر سفرهای نوروزی، با بهبود نسبی شرایط، انتظار می رود سفرهای با افزایش قابل توجهی همراه باشد که همین مساله مسئولان حوزه میراث فرهنگی و گردشگری را به فکر پیش بینی شهرهای جایگزین و مکمل برای سفر مسافران نوروزی انداخته است. به همین دلیل ۲ شهر جیرفت و راین به عنوان مقاصد مکمل و جایگزین مسافران و گردشگران نوروزی از سوی مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری معرفی شده اند تا میهمانان و مسافرانی که در ایام تعطیلات نوروزی به استان کرمان سفر می کنند، از دیدنی ها و زیبایی های این ۲ شهر هم استفاده ببرند.

استان کرمان با مساحت پهناور، اقلیم متفاوت و سابقه تاریخی، فرهنگی و غنی ظرفیت های کم نظیری در بخش گردشگری دارد که با هشت اثر ثبت جهانی بیشترین آمار آثار ثبت جهانی کشور را در بین استان ها به خود اختصاص داده است.

ارگ بم (بزرگترین سازه خشتی جهان)، روستای دست‌کَند میمند با چندهزار سال قدمت، باغ زیبای شازده یا شاهزاده ماهان با ویژگی های منحصر به فرد باغ و معماری عمارت آن، دشت کویر لوت که قدیمی ترین درفش جهان از این کویر در منطقه شهداد به دست آمده و سه قنات «گوهرریز» جوپار در شهرستان کرمان، «اکبرآباد» و «قاسم آباد» در شهرستان بم و نیز روستای دارستان سیرجان و این شهرستان به عنوان خاستگاه بافت گلیم شیرکی سیرجان از آثار ثبت جهانی استان کرمان به شمار می روند.

از جمله ویژگی های منحصربه فرد استان کرمان جمع انواع متفاوت زیبایی های گردشگری در کنار همدیگر است؛ در کرمان شما می توانید به فاصله چندکیلومتر از کویر جهانی شهداد که گرم ترین نقطه جهان لقب گرفته، مناطقی سردسیر و برفگیری با انواع آبشارهای زیبا و درختان سردسیری را تجربه کنید؛ در مسیر کویری بین کرمان تا بم، به فاصله چند کیلومتر به سمت جنوب استان، شهر راین قرار دارد که آبشار آن معروف است به همراه ارگ تاریخی آن و خانه های بسیار زیبای تاریخی اش.

بعد از عبور از شهر راین، مناطقی کوهستانی با آب و هوای بسیار سرد را تجربه می کنید تا به محدوده شهرستان جیرفت برسید؛ شهرستانی که در تابستان آب و هوایی بسیار گرم دارد اما شاید باورتان نشود در ۲۰ کیلومتری نرسیده به شهر جیرفت، روستای دلفارد از توابع شهرستان جیرفت قرار دارد که زیبایی ها و آب و هوای سردش طعنه به مناطق شمالی کشور می زند.

شاید برای کسی که نخستین مرتبه به جیرفت سفر کند طبیعت سحر انگیز منطقه با باغات نخل و مرکبات در کنار مزارع صیفی جات تجربه ای فراموش نشدنی باشد.

تپه کنار صندل جیرفت
جیرفت به عنوان مهمترین شهر نیمه جنوبی استان پهناور کرمان، در فاصله ۲۳۰ کیلومتری جنوب مرکز استان کرمان قرار داد و از شمال به شهرستان کرمان، از شرق به شهرستان بم، از جنوب به شهرستان کهنوج و از غرب به شهرستان بافت محدود است.

شهر جیرفت به عنوان مرکز حوزه فرهنگی جازموریان، ۷۲۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و به‌دلیل همین ارتفاع کم و واقع شدن در عرض‌های جنوبی کشور، دارای تابستان‌های گرم و نسبتا مرطوب و زمستان‌هایی معتدل و کوتاه است که مناسب ترین فصل برای سفر به جیرفت از آبان تا نیمه اول فروردین ماه به شمار می رود زیرا هوا در شرایط معتدل و مطبوع خود قرار دارد؛ هرچند سفر در دیگر زمان های سال به این منطقه نیز خود، ویژگی های خاصی از منطقه را پیش روی گردشگران قرار می دهد.

به لحاظ تاریخی جیرفت با سابقه تمدن پنج هزار ساله بهشت باستان شناسان لقب گرفته است و سنگ واره های حیوانی عظیم الجثه، آثار پراکنده دوران پارینه سنگی هزاره پنجم و آثار دوران نوسنگی هزاره سوم همگی نشان دهنده قدمت زیاد شهر جیرفت هستند. در منابع تاریخی جیرفت همیشه یکی از مناطق آباد و ثروتمند بوده و پایگاه حاکمان ناحیه جنوب شرقی فلات ایران محسوب می شده، هر چند جیرفت پس از حمله مغول به‌کلی ویران شده است.

زبان مردم جیرفت فارسی با لهجه‌ای متفاوت و مخصوص مردم بومی است و وجود عشایر، اقوام و گروه‌های مختلف، موجب شکل‌گیری آداب و سنت‌های مختلف در این شهر شده است.

اما صرفنظر از همه ویژگی های تاریخی و طبیعی جیرفت، آنچه همگان بر آن معترفند میهمان نوازی، برخورد مهربانانه و گرم با تازه واردان و مسافران و نیز احترام به ریش سفیدان و بزرگان است که از مهمترین خصوصیات اخلاقی مردم جیرفت محسوب می شود.

برای سفر به شهر جیرفت چند مسیر اصلی از جنوب و شمال این شهر وجود دارد؛ مسیر اول از مرکز استان کرمان و از طریق جاده بم و عبور از شهر راین و بخش درب بهشت است که از مناطق کوهستانی و خوش آب و هوا می گذرد. مسیر دوم در همان محدوده شمال جیرفت است که از منطقه دهبکری در شهرستان بم به جیرفت می رسد اما مسیر دیگر از جنوب این شهر و از سمت شهرستان کهنوج به جیرفت می رسد، البته مسیرهای دیگری هم از سمت بافت و بم سایر مسیرهای فرعی نیز برای سفر به شهر جیرفت وجود دارد.

دقیانوس شهر اسرار آمیز

قسمت باستانی شهر قدیم جیرفت معروف به شهر دقیانوس است و از جاهای دیدنی جیرفت محسوب می شود. این شهر باستانی در کنار هلیل رود قرار گرفته است که محل زندگی تمدن ارت بوده و قدمت آن به هزاره سوم پیش از میلاد برمی‌ گردد.

شهر دقیانوس محوطه ای کلنگی و بسیار بزرگ در سمت غرب و نزدیک به شهر کنونی جیرفت قرار دارد که سال های قبل در اثر طغیان سیل از زیر خاک بیرون آمده و اشیای باستانی بسیار با ارزشی از این منطقه کشف شده است که سابقه تاریخی منطقه را غنی تر می کند.

آثار شهر قدیمی دقیانوس جیرفت
مارکوپولو جهانگرد معروف ایتالیایی از شهر تاریخی دقیانوس به‌عنوان شهری بزرگ و باشکوه یاد کرده و در چهار فصل کاوش‌های باستان‌شناسی در شهر دقیانوس، بخش‌هایی چون پایگاه حفاظتی، بخش‌های صنعتی، مسجد، گورستان و مناره از زیر خاک آشکار شده است.

مسافرانی که به جیرفت سفر می کنند حتما بازدید از شهر دقیانوس را در برنامه خود داشته باشند تا با یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشری و آثار آن آشنا شوند.

محوطه باستانی کُنارصندل در مجاورت روستایی به همین نام نیز از مهمترین جاذبه های تاریخی شهر جیرفت است که قدمت آن به دوران پیش از تاریخ ایران باستان بر می گردد که ۲ تپه باستانی در این محوطه قرار دارد.

کنارصندل در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و در این ۲ تپه آثار تاریخی مختلفی پیدا شده است که در موزه باستان شناسی جیرفت نگهداری می شود. این محوطه از مناطق مهم گردشگری استان کرمان به شمار می رود و گردشگران بسیاری را سالانه به خود جذب می کند.

قلعه سموران، آرامگاه سالار رضا، آرامگاه امیر حیدر (گورخانه) و کاروانسرای گنجعلی‌ خان نیز از دیگر اماکن دینی تاریخی جیرفت محسوب می شوند. دیدن آثار باستانی و تاریخی جیرفت برای گردشگران و مسافران نوروزی تجربه بسیار جذابی از سفر به یکی از تمدن های قدیم دنیا است.

جیرفت به واسطه قرار گرفتن در ۲ اقلیم سردسیر و گرمسیر از تنوع زیست محیطی و طبیعی فوق العاده زیبایی برخوردار است؛ از جمله آثار طبیعی دیدنی جیرفت می‌توان به آبشار دره دلفارد، چشمه‌های آبگرم و روستای دوساری و منطقه ییلاقی سارودئیه، آبشار سرنکوه، پناهگاه حیات وحش زریاب و آبشار دره گلم دخترکش نیز اشاره کرد.

ابشار دلفارد جیرفت
همچنین شهر جیرفت به دلیل وضعیت آب و هوایی و اقلیم مناسب و خاک حاصلخیز، محل تولید حدود ۲۰۰ نوع محصول زراعی، دامی و باغی است که مهم‌ترین این محصولات را لیمو ترش، لیمو شیرین، پرتقال، گریپ فروت، نارنگی، خرما و صیفی جات تشکیل می دهد. مسافران حتما به یاد داشته باشند تا در سفر به جیرفت انواع محصولات کشاورزی را با خود به سوغات ببرند.

به دلیل وجود اقلیم متفاوت و سابقه فرهنگی غنی، جیرفت دارای صنایع دستی مختلفی است که مشهورترین آن قالی گل سرخ محسوب می شود و جزو صنایع دستی صادراتی مهم استان کرمان به شمار می رود. همچنین سفالگری، حصیربافی، پلاس بافی، خورجین و گلیم، آینه دوزی و سفره بافی از دیگر صنایع دستی این منطقه هستند که رهاورد و سوغات خوبی برای گردشگران و مسافران در مراجعت به دیار خود است.

اگر مسافران نوروزی بخواهند از غذای های محلی جیرفت استفاده کنند باید به زیره پلو، آبگوشت زیره، کشک کدو، مجور کدو، آش گندم‌شیر، اوماچ آش، خورشت بزقورمه و خورشت آلوچه اشاره کرد که تجربه متفاوتی از خوراک ها و غذاهای محلی هستند.

جنوب استان کرمان بویژه جیرفت از نواحی کشور است که انواع موسیقی و آواز محلی و بومی در آن و در مراسم مختلف اجرا می شود که مشهورترین آنها، رسم چوچاپ یا رقص چوب یکی از آداب قدیمی مردم شهر جیرفت است و به همراه موسیقی خاص این منطقه اجرا می‌شود. از سازهای جیرفت می‌توان به نی محلی و سازو دهل اشاره کرد.

زیبایی ها و جاذبه های جیرفت آنقدر زیاد است که مسافران و گردشگران برای دیدن آنها باید چند روز در این شهر توقف کنند؛ چند هتل و مهمانپذیر در کنار اقامت گاه های بومگردی فضای مناسبی برای اسکان میهمانان نوروزی فراهم می کند.