دانستنیهایی درباره ویتامین C 

 دانستنیهایی درباره ویتامین C

ویتامین C چیست؟
ویتامین c یا همان اسکوربیک اسید‌، یک ویتامین محلول در آب است که در بدن انسان ساخته نمی‌شود. همین مسئله آن را به یک ریزمغذی ضروری برای انسان تبدیل می‌کند که باید آن را از طریق رژیم غذایی روزانه خود دریافت کنید.

ویتامین سی همچنین در بدن به‌عنوان آنتی‌اکسیدان عمل کرده و از سلول‌ها در برابر آسیب ناشی از مواد شیمیایی مضر موسوم به رادیکال‌های آزاد محافظت می‌‌کند.

رادیکال‌های آزاد در اثر سوخت‌وساز درون سلولی، آلودگی هوا، سیگارکشیدن و اشعۀ ماورای‌بنفش به وجود آمده است و این ویتامین می‌تواند از بدن در برابر آسیب ناشی از آن‌ها محافظت کند. ویتامین ث همچنین به عملکرد بهتر سایر آنتی‌اکسیدان‌ها مانند ویتامین E و A در بدن کمک می‌کند.

بهترین منابع ویتامین C
اسکوربیک اسید‌ (ویتامین ث) در بسیاری از میوه‌ها و سبزی‌ها به وفور یافت می‌شود. منابع انواع ویتامین c طبیعی به ترتیب میزان ویتامین موجود در آن‌ها شامل موارد زیر است:

گروه مرکبات (پرتقال، لیمو و گریپ فروت)؛
انواع فلفل شیرین (قرمز، زرد و سبز)؛
کیوی؛
بروکلی؛
توت‌فرنگی؛
گوجه‌فرنگی؛
کلم قرمز؛
گل‌کلم؛
طالبی.
این ویتامین به‌طور طبیعی در غلات وجود ندارد و به‌صورت غنی‌شده به آن‌ها افزوده می‌شود. ازآنجا‌که حرارت باعث تجزیه‌شدن اسکوربیک اسید‌ می‌شود، پختن سبزی‌ها و میوه‌ها به‌خصوص با حرارت بالا باعث از بین رفتن بخش عمدۀ انواع ویتامین c طبیعی آن‌ها خواهد شد.

انواع مکمل‌های ویتامین ث
علاوه بر منابع غذایی، مکمل‌های این ویتامین نیز به‌راحتی از طریق داروخانه‌ها در دسترس هستند که از متداول‌ترین انواع آن‌ها می‌تواند به پودر، مایع، قرص ویتامین c، کپسول ویتامین c و قرص جوشان ویتامین c اشاره کرد.

انواع سرم ویتامین سی نیز در بازار وجود دارند که به شکل موضعی برای مراقبت از پوست و مو استفاده می‌شوند. باتوجه‌به موارد مصرف، انواع سرم ویتامین سی می‌توانند مختلف باشند و کاربردهای متفاوتی داشته باشند.

انواع آمپول ویتامین سی نیز در دوزهای مختلف وجود دارند که معمولاً در بیمارستان‌ها در شرایط خاص برای بیماران به شکل تزریقی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اینکه انواع آمپول ویتامین سی و دوز آن‌ها مناسب چه کسی است و چگونه باید مصرف شود توسط پزشک تعیین می‌شود.

قرص ویتامین c بهتر است یا قرص جوشان؟
دو فرم بسیار رایج ویتامین سی قرص‌های معمولی و قرص جوشان این ویتامین هستند؛ بنابراین، احتمالاً این سؤال برایتان پیش آمده است که قرص ویتامین c بهتر است یا قرص جوشان. درحقیقت، این دو فرم از ویتامین سی ازنظر ماهیت مکملی و خاصیت آن تفاوت زیادی ندارند.

قرص‌های جوشان طعم بهتری دارند و چون دارو در آب حل می‌شود جذب آن افزایش می‌یابد. از طرفی قرص‌های معمولی مصرفشان ساده‌تر است.

خواص ویتامین C
همانطور که عنوان شد، ویتامین ث نقشی اساسی در سلامت بدن ایفا می‌کند. از مهم‌ترین خواص این ویتامین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ساخت کلاژن
یکی از اصلی‌ترین فواید ویتامین c نقش آن در ساخت مواد مهمی است از قبیل کلاژن، (پروتئین ساختمانی پوست، مو، استخوان و بسیاری از بافت‌های بدن) ال کارنیتین و برخی از مواد شیمیایی که نقش ناقل پیام‌های عصبی را دارند.

وجود این ویتامین برای عملکرد مناسب دستگاه ایمنی ضروری بوده و بدون وجود آن فرایند بهبود زخم‌ها، به‌دلیل ساخته‌نشدن کلاژن، اتفاق نمی‌افتد. ویتامین ث همچنین میزان جذب آهن از روده‌ها را افزایش می‌دهد.

کاهش خطر ابتلا به سرطان
تحقیقات علمی نشان داده‌اند که، مصرف ویتامین سی می‌تواند خطر ابتلا به انواع سرطان را به‌طور مؤثر کاهش دهد. این تأثیر احتمالاً از سه طریق اتفاق می‌افتد: کاهش تولید و تشکیل مواد سرطان‌زا (مانند Nitrosamines)، تنظیم و تقویت سیستم ایمنی در مقابل عوامل سرطان‌زا (کارسینوژن) و اثر آنتی‌اکسیدان در برابر رادیکال‌های آزاد که از عوامل اصلی ایجاد انواع سرطان به شمار می‌آیند.

خواص-قرص-جوشان-ویتامین-ث
پیشگیری از بیماری های قلبی – عروقی و سکته قلبی و سکته مغزی
از دیگر خواص ویتامین c می‌توان به پیشگیری از بیماری‌های قلبی‌عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی اشاره کرد. اسکوربیک اسید‌ با اثر آنتی‌اکسیدان خود جلوی آسیب به دیوارۀ شریان‌ها و تصلب شرایین (آترواسکلروز) را می‌گیرد.

این ویتامین همچنین باعث بهبود ترشح ماده‌ای طبیعی از دیوارۀ رگ‌ها می‌شود که در گشادکردن آن‌ها و کاهش فشارخون تأثیرگذار است.

کاهش شانس ابتلا به سرماخوردگی
تحقیقات علمی نتوانسته‌اند این باور عمومی را به اثبات برسانند که مصرف ویتامین c فراوان، جلوی ابتلا به سرماخوردگی در مراحل اولیه را می‌گیرد.

مصرف مقادیر زیاد ویتامین سی در حد ۱۰۰۰ میلی‌گرم در روز، تنها در افرادی که تمرینات سخت بدنی انجام می‌دهند (مانند ورزشکاران حرفه‌ای و سربازان) توانسته میزان ابتلا به سرماخوردگی را کاهش دهد اما در افراد عادی بی‌تأثیر بوده است. بااین‌حال، مصرف مکمل‌های این ویتامین ممکن است دورۀ سرماخوردگی را کوتاه‌تر کرده یا از شدت علائم آن بکاهد.

بهبود عملکرد مغز
از دیگر فواید ویتامین c می‌توان به نقش مهم آن در ساخت انتقال‌دهنده‌های عصبی و عملکرد شناختی اشاره کرد. انتقال‌دهنده‌های عصبی برای انتقال پیام از مغز به سایر اعضای بدن بسیار مهم هستند و به همین دلیل ویتامین سی بیشتر با عملکرد بهتر مغز در ارتباط است.

دوز مصرف ویتامین ث
میزان موردنیاز روزانۀ اسکوربیک اسید‌ باتوجه‌به سن افراد از ۴۰ تا ۱۲۰ میلی‌گرم متفاوت است و این نیاز در زمان حاملگی و شیردهی افزایش می‌یابد.

باتوجه‌به وفور ویتامین ث در بسیاری از سبزی‌ها و میوه‌ها توصیه می‌شود که، این ویتامین حتی‌الامکان از منابع طبیعی آن تهیه و به‌صورت تازه مصرف می‌شود. برای مثال مصرف یک عدد پرتقال متوسط یا نصف لیوان فلفل شیرین می‌تواند نیاز کامل روزانه به این ویتامین را تأمین کند.

سیگاری‌ها باید بیشتر ویتامین ث مصرف کنند
تحقیقات نشان داده‌اند که، سطح خونی اسکوربیک اسید‌ در بدن افراد سیگاری و کسانی که دائماً در معرض استنشاق دود سیگار هستند کمتر از افراد دیگر است.

از سوی دیگر دود سیگار حاوی مواد سمی و رادیکال‌های آزاد است که بدن برای خنثی‌کردن آن‌ها به میزان بیشتری از این ویتامین نیاز دارد. از این رو، توصیه می‌شود که هر دو گروه ذکرشده، میزان بیشتری از این ویتامین را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانند. به‌طور میانگین افراد سیگاری به روزانه ۳۵ میلی‌گرم ویتامین c بیشتر از افراد معمولی نیاز دارند.

کمبود شدید ویتامین ث
اگرچه کمبود شدید اسکوربیک اسید‌ امروزه در کشورهای پیشرفته به ندرت اتفاق می‌افتد؛ اما، این کمبود ممکن است به بیماری اسکوربوت (Scurvy) منجر شود. از علائم این بیماری می‌توان به خون‌ریزی‌های زیر پوستی و مخاطی، بهبود‌نیافتن زخم‌ها، درد مفاصل، خون‌ریزی لثه‌ها و از دست دادن دندان‌ها اشاره کرد. در مراحل شدیدتر ممکن است بیمار دچار کم‌خونی شود و حتی فوت کند.

این بیماری به‌راحتی با مصرف میوه‌ها و سبزی‌های حاوی ویتامین ث درمان می‌شود؛ اما، برای افرادی که نمی‌توانند به هر دلیلی از منابع طبیعی این ویتامین را دریافت کنند مصرف قرص ویتامین c و انواع دیگر مکمل این ویتامین تجویز خواهد شد.

مصرف زیاد انواع داروی ویتامین سی
دریافت ویتامین ث از منابع طبیعی معمولاً بی‌خطر بوده و مصرف زیاد غذاهای حاوی این ویتامین مشکلی برای بدن به وجود نخواهند آورد.

اما در طرف مقابل، اگر به سراغ پودر، کپسول ویتامین c، مایع، قرص جوشان، قرص و انواع داروی ویتامین سی بروید ممکن است در طولانی‌مدت یک سری از عوارض گریبان‌گیر شما شوند. ازجمله عوارض انواع مکمل‌های این ویتامین، درصورتی‌که بیش از ۲۰۰۰ میلی‌گرم در روز مصرف شوند، عبارت‌اند از:

درد شکم؛
گرفتگی عضلانی؛
سردرد؛
تهوع؛
اختلال در خواب.
لازم به توضیح است که، مبتلایان به بیماری هموکروماتیس با اوردوز ویتامین سی نسبت به افراد عادی بیشتر در خطر قرار خواهند گرفت. در این بیماری، بدن بیش از اندازه آهن ذخیره می‌کند که این شرایط با مصرف زیاد ویتامین سی تشدید شده و درنهایت به آسیب‌های بافتی منجر خواهد شد.

قرص ویتامین سی و سایر انواع مکمل‌های این ویتامین ممکن است با برخی داروهای درمانی نیز اختلال داشته باشند. برای مثال، مکمل ویتامین ث پتانسیل ایجاد اختلال در عملکرد داروهای درمانی بیماری‌های قلبی و سرطان را دارد.

عوارض قرص جوشان ویتامین c
عوارض قرص جوشان ویتامین c که یکی از انواع قرص ویتامین c است با عوارض مصرف بیش از اندازه سایر انواع ویتامین متفاوت نیست. بااین‌حال، انواع قرص ویتامین c جوشان ممکن است در برخی افراد به شکلی نادر باعث بروز عوارض جانبی شوند. ازجمله عوارض قرص جوشان ویتامین c می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ترشح بیش از اندازۀ اسید معده؛
تحریک معده یا روده؛
حالت تهوع؛
استفراغ؛
سوزش در ناحیه شکم؛
گرفتگی معده؛